W ostatnich latach stacje paliw przechodzą ogromną metamorfozę. Kierowcy nie zajeżdżają już tu tylko w celu zatankowania auta. Oczekują rozbudowanej oferty handlowej i gastronomicznej. Po wprowadzeniu zakazu handlu w niedziele wiele lokalizacji stało się także miejscem niedzielnych zakupów. Sprzedaż pozapaliwowa jest motorem napędowym wzrostu, a rynek paliw stał się niezwykle perspektywiczny, ale zarazem dużo bardziej konkurencyjny. Rodzi to potrzebę głębszego poznania tego, kto jest klientem danej stacji paliw, kim są osoby odwiedzające, jakie są ich potrzeby oraz oczekiwania.
Klienci są nie tylko coraz bardziej wymagający, ale również coraz bardziej mobilni. Stale zwiększa się nie tylko liczba aut, ale również wzrasta czas korzystania ze smartfonów. Urządzenia przenośne są podstawowym źródłem kontaktu ze światem i upraszczają wiele codziennych spraw. Jednocześnie udostępniają informacje o rzeczywistych zachowaniach użytkowników. Dane lokalizacyjne pozwalają choćby zbadać profil danej grupy czy określić strefę domu i pracy osób odwiedzających określone miejsca, na przykład tych przyjeżdżających na stację benzynową. Monitoring lokalizacji na podstawie danych mobilnych pozwala na określenie strefy oddziaływania danej lokalizacji (catchment area), analizę częstotliwości odwiedzin, czy porównanie klientów okazjonalnych vs. powracających.
Na co dzień dane lokalizacyjne umożliwiają Selectivv realizację geotargetowanych kampanii reklamowych na smartfony oraz badanie zachowań użytkowników. Pozyskiwane dane o użytkownikach są analizowane oraz profilowane w czasie rzeczywistym w bazie Selectivv DMP. Również na podstawie takich danych został opracowany Selectivv Index Stacje analizujący rynek paliw.
Selectivv Index Stacje to wskaźnik budowany o dane z liczby odwiedzin na wybranych stacjach benzynowych w ciągu miesiąca kalendarzowego. Pokazuje jak zmienia się liczba odwiedzających w analizowanym okresie. Stałym badaniem jest objętych 131 precyzyjnie wybranych lokalizacji. Dobrane są one w ten sposób, aby jak najdokładniej odzwierciedlać charakterystykę rynku. Monitorowane są zarówno stacje paliw należące do największych koncernów, jak i mniejsze, niezależne punkty, stacje benzynowe w dużych miastach takich, jak Warszawa, Gdańsk i Płock czy mniejszych miejscowościach takich jak: Andrychów czy Żory.
Największą zaletą indeksu jest możliwość odniesienia się do danych historycznych oraz obserwacja trendów w czasie. Od początku analizowanego okresu (październik 2017 r.) widać stałą tendencję wzrostową liczby odwiedzin w monitorowanych lokalizacjach. W ciągu dwóch lat Index Selectivv Stacje wzrósł w porównaniu do swojej bazowej wartości (100 pkt.) do 108,06 pkt. (październik 2019 r.).
Najniższa wartość wskaźnika została zanotowana w 2018 r. w czerwcu (95,11 pkt.) i lutym (95,78 pkt.). Patrząc w szerszym kontekście na miesięczne zmiany w ciągu ostatnich 28 miesięcy obserwujemy trend wzrostowy z niższymi wskaźnikami zwłaszcza na początku roku (styczeń – luty). Tym bardziej należy zwrócić uwagę na wysoką wartość Indexu Selectivv Stacje w styczniu br. (102,56 pkt.), a zwłaszcza na wysoki wzrost rok do roku w tym okresie (o 5,15% w porównaniu do stycznia 2019 r.). Może to sugerować, że odwiedzanie stacji benzynowych będzie nadal wzrastać w najbliższych miesiącach. Najwyższy wskaźnik uzyskaliśmy dotychczas we wrześniu 2019 r. (111,65 pkt. ) oraz miesiąc wcześniej (109,34 pkt.).
Jedną z pierwszych rzeczy jakie przychodzą na myśl, poszukując przyczyn wzrostów odwiedzania stacji benzynowych, jest kwestia zakazu handlu w niedzielę. Długi okres prowadzonych analiz umożliwia spojrzenie wstecz i ocenę wpływu zmian w prawie na odwiedzanie stacji benzynowych (zakaz ich nie obowiązuje). Ustawa o zakazie handlu w niedziele zaczęła obowiązywać w marcu 2018 roku, przy czym w pierwszym roku zakaz nie dotyczył pierwszej i ostatniej niedzieli miesiąca, zaś od początku 2019 r. tylko ostatniej niedzieli miesiąca (oraz niedziel przed największymi świętami).
Widać wyraźnie bardzo duży wzrost po wprowadzeniu bardziej restrykcyjnego zakazu handlu w niedzielę (od stycznia 2019 r.), oraz podobny poziom indeksu porównując okres przed wprowadzeniem ustawy do okresu obejmującego kolejnych 9 miesięcy. Należy jednak podkreślić, że analizowany okres przed zakazem było o wiele krótszy i obejmował jedynie pięć miesięcy, w tym styczeń i luty, które jak wynika z całościowych obserwacji są słabsze pod względem odwiedzalności stacji benzynowych. Jak wyglądają zatem wyniki, jeśli zachowamy analogię i porównamy jedynie ostatnie kwartały w kolejnych latach? Otrzymujemy następujące zmiany procentowe rok do roku:
Widać wyraźnie wzrosty oraz tendencję dodatnią w odwiedzalności stacji benzynowych wraz z ograniczaniem liczby niedziel handlowych. Liczba handlowych niedziel ma wpływ na odwiedzalność stacji benzynowych. Dla przykładu najniższy wzrost rok do roku w ostatnim kwartale odnotowujemy w grudniu (2019 r. do 2018 r.). Gdy spojrzymy na liczbę niedziel handlowych, to zauważymy, że w grudniu 2018 r. były 4 natomiast w 2019 r. tylko 3.
Wiemy już, że liczba niedziel handlowych przekłada się na liczbę odwiedzających stacje benzynowe. Jednak bez punktu odniesienia istnieje ryzyko, że generalnie nastąpił wzrost odwiedzania placówek handlowych w badanym okresie i nie ma nic wyjątkowego w przypadku stacji benzynowych. Z pomocą przychodzi nam fakt, że wskaźniki Selectivv Index nie dotyczą wyłącznie stacji benzynowych, ale również handlu (z podziałem na galerie, dyskonty, a także hipermarkety), który możemy wykorzystać jako benchmark.
W ciągu dwóch ostatnich lat wskaźnik dla galerii handlowych spadł w miastach powyżej 300 000 mieszkańców do 96,75 punktów, a w miejscowościach poniżej 300 000 mieszkańców wręcz do poziomu 89,97 pkt. Oczywiście bezpośrednie porównania nie mają uzasadnienia, chociażby ze względu na specyfikę działalności, ale pewne odniesienia pozwalają nam zauważyć rzeczy oczywiste (np. mniejszy wzrost odwiedzania stacji benzynowych w kluczowym dla galerii handlowych okresie przedświątecznym czy wyższe wskaźniki dla okresu wakacyjnego – również sprzeczne z tendencjami dotyczącymi centrów handlowych).
Zatem porównując dane do Selectivv Index Handel widać wyraźnie, że wraz z zwiększeniem liczby niedziel wolnych od handlu zwiększa się liczba odwiedzających stacje benzynowe. Na podstawie danych z Selectivv Index nie możemy powiedzieć jak wygląda kwestia wielkości koszyka zakupowego i jego struktury, ale wszystko wskazuje na to, że stacje benzynowe rzeczywiście są beneficjentem ustawy o zakazie handlu w niedzielę.
Kolejnej przyczyny wzrostu odwiedzalności stacji benzynowych możemy upatrywać w tym, że ich oferta stale się rozszerza. W tym okresie stacje paliw jeszcze większy nacisk położyły na rozwój handlu pozapaliwowego, co ewidentnie się opłaciło. Wg. danych PKN Orlen produkty i usługi pozapaliwowe na ich stacjach mają około 30 proc. udziału w marży. Uruchamianych jest coraz więcej sklepów w formacie “convenience” przy stacjach. Dzięki ciągle poszerzanemu asortymentowi, coraz częściej wykraczającemu poza produkty pierwszej potrzeby, oferta stacji staje się coraz atrakcyjniejsza. Równocześnie rozwija się oferta konceptów kawowych, które powstają jako samodzielne realizacje poszczególnych sieci stacji paliwowych lub sygnowane znaną marką kawiarnianą. One również mają wpływ na postrzeganie stacji benzynowej, jako miejsca odpoczynku w podróży, ale również kawiarni, restauracji czy sklepu niż tylko miejsca, do którego przyjeżdża się zatankować.
Taka formuła się sprawdza i odnosi sukces, a rozszerzanie oferty w zaistniałej sytuacji prawno-gospodarczej, to ruch zdecydowanie w dobrym kierunku. Praktyka rynkowa z ostatnich lat dowiodła, że stacje nie posiadające sklepu nie mają raczej szans na sukces. Przekonały się o tym firmy próbujące rozwijać wyłącznie samoobsługowe sieci stacji.
W naszej opinii tendencja wzrostowa w przypadku stacji benzynowych będzie utrzymana w I kwartale 2020 roku, a później nastąpi jej spowolnienie, tym niemniej zapraszamy do obserwowania Selectivv Index i sprawdzanie czy rzeczywiście podtrzymane będą tendencje wzrostowe dla stacji benzynowych, a spadkowe dla handlu zwłaszcza w przypadku miejscowości poniżej 300 tysięcy mieszkańców.
Przed stacjami paliw kolejne wyzwania dotyczące cyfryzacji, elektromobilności czy oferty bezobsługowej rodzące potrzebę głębszej segmentacji i sprofilowania użytkowników. Dobór asortymentu sklepu i oferty gastronomicznej na stacji powinien być opracowany na podstawie badań preferencji i zachowań użytkowników, a dane ze smartfonów pokazują właśnie ich realne zachowania, w przeciwieństwie do danych deklaratywnych, które nie zawsze muszą być szczere i zgodne z prawdą. Analiza klientów na tych okazjonalnych i powracających może pomóc w planowaniu kampanii mobile oraz out of home. Podobnie zresztą analiza catchment area lokalizacji, która może również być pomocna przy wyborze nowych lokalizacji i planowaniu nowych związanych z rozbudową istniejących stacji o sklep czy obiekt gastronomiczny.
